Z przyjemnością i satysfakcją prezentujemy niezwykłe wydarzenie kulturalne, które łączy dwie najważniejsze rezydencje królewskie w Polsce - Zamek Królewski w Warszawie i Zamek Królewski na Wawelu. W ramach projektu „Królewska wymiana”, obie instytucje nawiązały szczególną współpracę polegającą na dzieleniu się swoimi bogatymi zbiorami, wiedzą i doświadczeniem.

Uroczyste podpisanie listu intencyjnego inaugurującego podróż pierwszych dzieł sztuki miało miejsce 17 maja w Warszawie. Już tego samego wieczoru, podczas warszawskiej Nocy Muzeów, zwiedzający mogli zobaczyć wawelskie skarby w stolicy. A to dopiero początek tej niezwykłej wymiany!

W ramach „Królewskiej wymiany” z Wawelu do Warszawy przyjechały dwa wyjątkowe dzieła. Do Zamku Królewskiego w stolicy trafiło popiersie króla Jana III, wyrzeźbione w 1777 roku przez Giacomo Monaldiego, nadwornego rzeźbiarza Stanisława Augusta i tapiseria przedstawiająca bitwę Aleksandra Wielkiego.

Popiersie króla Jana III, wykonane z marmuru karraryjskiego, jest jednym z czterech rzeźbiarskich portretów zamówionych u Monaldiego przez Stanisława Augusta do nowo urządzanej Sali Audiencjonalnej Starej w Zamku Królewskim w Warszawie. Wszystkie miały przedstawiać władców europejskich, których polski monarcha szczególnie cenił za cechy charakteru, sposób sprawowania rządów i osiągnięcia polityczne lub militarne. Oprócz wizerunku Jana III w tym samym wnętrzu stanęły też rzeźbiarskie portrety: królowej Anglii Elżbiety I, króla Francji Henryka IV i rosyjskiej carycy Katarzyny II. Monaldi, oprócz popiersia Jana III wykonał też to przedstawiające Katarzynę II; dwa pozostałe zakupione zostały zagranicą. Król Jan III - wzór cnót monarszych - wyobrażony jest w antycznej zbroi, z widocznym prawym naramiennikiem w formie maski. Na głowie zwycięzca spod Wiednia ma wieniec laurowy – symbol triumfu, a pierś zdobi łańcuch Orderu Świętego Ducha. Nadany Janowi III przez króla Francji Ludwika XIV order był najwyższym orderem królestwa Francji, nadawanym przez królów francuskich.

W 1819 r. popiersie zostało wystawione na aukcji obiektów pochodzących z dawnej kolekcji Stanisława Augusta i nabyte przez Karola Filipa Mniszcha, który zabrał je do zamku w Wiśniowcu na Wołyniu. W XX w. znajdowało się w z zbiorach Potockich w Antoninach, a w 1934 roku zostało zakupione na Wawel od Romana Potockiego.